gemeente Steenbergen | 2338516

Voorwoord

Onder de vlag ‘Vitale Vesting’ werken de gemeente Steenbergen, zorgorganisatie tanteLouise en woningcorporatie Stadlander langere tijd samen om het centrum van de stad gereed te maken voor de toekomst. Ieder vanuit zijn eigen verplichtingen en ambities, maar in samenhang en met hetzelfde doel: een stadskern waarin het nu en straks prettig wonen en leven is.

We nodigen meer partijen uit om eraan mee te werken. Samen geven we antwoord op de vraag welke keuzes we moeten maken voor de ontwikkeling van Steenbergen. Voor nu en voor de toekomst. Het gaat om grote opgaves zoals woningbouw, energietransitie, klimaatadaptatie en biodiversiteit, mobiliteit, economie en cultuur, maar ook om zaken als veiligheid, inclusiviteit, gezondheidszorg en de groene ruimte om ons heen.

De wereld staat niet stil en als we met elkaar ook in 2050 en nog lang daarna een prettige samenleving willen hebben, is het belangrijk om nu al goed na te denken over alles wat op ons afkomt. Daarbij wegen we belangen en inzichten tegen elkaar af en maken de best mogelijke keuzes.

Hiervoor is een beleidsnota opgesteld, die noemen we het Handboek Vitale Vesting. Dit Handboek wordt gebruikt om plannen en initiatieven in het gebied op de goede manier te maken en uit te voeren om samen de Vitale Vesting te maken.

Plangebied

Inleiding

“EEN TOEKOMSTBESTENDIG CENTRUM STEENBERGEN: EEN DUURZAME STAD WAAR HET PRETTIG LEVEN IS.”

Onze samenleving staat voor een aantal ingewikkelde uitdagingen. Er komen steeds meer kleine huishoudens en meer mensen waardoor de behoefte aan woningen en huisvesting verandert. We worden ook steeds ouder wat grote gevolgen heeft voor de zorg. De klimaatverandering vraagt om aandacht voor ons energieverbruik en een alternatief voor fossiele brandstoffen. Door de krappe arbeidsmarkt is er op tal van werkterreinen een tekort aan personeel. Kostenstijgingen en inflatie maken het voor steeds meer mensen moeilijker om rond te komen.

Het zijn vraagstukken waar we ook in Steenbergen mee te maken hebben en die geen simpele oplossing kennen. De gemeente Steenbergen, zorginstelling tanteLouise en woningcorporatie Stadlander zijn samen in gesprek om een oplossing te vinden voor vraagstukken rond wonen, zorg en onze leefomgeving. Daarbij spelen thema’s als betaal- en beschikbaarheid van wonen en zorg, een gezonde en duurzame leefomgeving, bereikbare voorzieningen en groen en natuur, een belangrijke rol

Vitale Vesting wat is dat?

De samenwerking hebben we de titel Vitale Vesting gegeven: een verwijzing naar het rijke vestingverleden van de stad Steenbergen, maar ook naar de een duurzame samenleving waar het ook in de toekomst prettig wonen en leven is. Het is de doelstelling waarmee de gemeente Steenbergen, tanteLouise en Stadlander vertrokken zijn. Om van de reis een succes te maken hebben we vele anderen nodig, waaronder u. Het is een coalitie van welwillenden: iedereen kan en mag aansluiten.

Samenwerken

De samenwerking vertrekt met een stip op de horizon als eindresultaat. De combinatie van de voorliggende vraagstukken kennen een complexiteit, waar de zoektocht naar oplossingen vraagt om een gezamenlijke aanpak met goede afwegingen en voorbereidingen. De samenwerking vraagt dan ook veel tijd en afstemming veel partijen en belanghouders.

Handboek als hulpmiddel

In het Handboek Vitale Vesting komen de thema’s, de ambities, het huidige en het nieuwe beleid samen. Ook de uit te voeren of voorgenomen acties staan er in net als de instrumenten en kansen die bijdragen aan de doelstelling: een toekomstbestendig centrum Steenbergen. Het Handboek is een hulpmiddel voor de huidige en toekomstige samenwerkingspartners en voor andere initiatiefnemers die met het boek in de hand hun bijdrage of vraag in de bestaande context kunnen plaatsen.

Overzicht in het beleid

De ambities en beleidsuitgangspunten van de Vitale Vesting zijn onderverdeeld in zes belangrijke thema’s; wonen en zorg, duurzaamheid, openbare ruimte, mobiliteit, economie, cultuur en recreatie.

Deze thema’s zijn gekoppeld aan diverse documenten. De recreatieve kansenkaart bijvoorbeeld: een inventarisatie van de kwaliteiten en kansen die in de gemeente Steenbergen aanwezig zijn op landschappelijk, recreatief en cultureel gebied. Al deze documenten vormen de hulpmiddelen om een Vitale Vesting te ontwikkelen. Ook de koppelkansen van verschillende thema’s zijn zichtbaar gemaakt waardoor de mogelijke win-win-kansen direct duidelijk zijn. Dit houdt in dat als er een beleidsambitie aangepakt wordt, dit ook direct positief invloed kan hebben op een andere beleidsambitie. Ook komt het voor dat beleidsambities niet samen waargemaakt kunnen worden. Om sturing daarop te geven is de Vitale Vesting in deelgebieden opgedeeld met de thema’s die in die gebieden voorrang hebben.

Leeswijzer

1 AMBITIES VITALE VESTING

Door het huidige beleid te inventariseren, is er een overzicht gemaakt van de beleidsuitgangspunten per thema. Er ontstaat hierdoor inzicht in welk beleid nog ontbreekt of aangepast vereist voor het ontwikkelen van een Vitale Vesting. Wanneer er nieuw beleid komt, voegen we dit toe aan het Handboek Vitale Vesting.

1.1 WONEN EN ZORG

“IN EEN VITALE VESTING WOON JE MET GOEDE ZORG ZOLANG MOGELIJK THUIS.”

In het centrum van de stad Steenbergen wonen relatief veel mensen van 65 jaar en ouder. Meer dan in andere kernen. Ook staan er relatief gezien meer huurwoningen (particuliere en sociale huur) dan koopwoningen. Vitale Vesting zet in op het aanpassen van de woningvoorraad naar de wensen en behoeften van de toekomstige bewoners. Het centrum is sterk aan het vergrijzen. Veel ouderen wonen graag dichtbij het centrum en de voorzieningen die het te bieden heeft. Bij een toenemend aantal ouderen neemt de vraag naar (complexe) zorg toe. Omdat de overheid slechts een beperkte uitbreiding van de capaciteit aan verpleeghuisplaatsen toestaat, stuurt Vitale Vesting aan op de ontwikkeling van alternatieve zorgconcepten, waarbij ouderen zolang mogelijk zelfstandig wonen maar wel de zorg krijgen die zij nodig hebben.

In een toekomstbestendige Vitale Vesting, is er voldoende ruimte voor jonge mensen en gezinnen. De verblijfskwaliteit, leefbaarheid en uitstraling van Vitale Vesting vragen aandacht. Door het treffen van noodzakelijke klimaatadaptieve maatregelen is het er gezonder en veiliger wonen. Er worden stappen gezet om het winkelgebied compacter te maken en de openbare ruimte toegankelijker en meer uitnodigend. Dit heeft een goede invloed op de leefomgeving van de inwoners en zal andere doelgroepen aantrekken.

• 01.
  Openbare ruimte
  Er zijn gemengde woonwijken
  De Vitale Vesting heeft een centrum waarin sprake is van een diverse samenstelling. Jong en oud(er), gezinnen, alleenstaanden en mensen uit allerlei doelgroepen wonen er bij elkaar. Deze diversiteit draagt bij aan een grotere sociale samenhang, sociale veerkracht en acceptatie. We streven om die reden diversiteit in de Vitale Vesting na, onder meer door een mix van verschillende soorten woningen en goede en innovatieve zorg aan huis te bieden. Een betere inrichting van de openbare ruimte zorgt ervoor dat de Vitale Vesting aantrekkelijk is voor diverse doelgroepen.

• 02.
  Er is zorg aan huis
  Doordat veel (zorg)voorzieningen in het centrum zitten, voelen oudere inwoners zich soms genoodzaakt om daar te wonen. Terwijl zij eigenlijk veel liever in hun eigen dorp of wijk zouden blijven. Door wijken meer divers samen te stellen, wonen jong en oud bij elkaar en worden de mogelijkheden van burenhulp/mantelzorg verruimd en gestimuleerd. De gemeente ondersteunt door welzijnsdiensten goed te organiseren.

• 03.
  Duurzaamheid
  Het gaat om kwaliteit van woningen
  Bij de kwaliteit van woningen gaat het – gelet op de vergrijzing - naast duurzaamheidsaspecten zoals energielabels, ook om de toegankelijkheid van woningen. Ook de staat van het onderhoud speelt hierin een rol.

• 04.
  Cultuur en recreatie
  We hebben een wijk met identiteit
  Het karakter en de sfeer van de Vitale Vesting hangen voor een groot deel af van de aantrekkelijkheid van de wijk en de eenduidigheid. De gebouwen zijn fraai, de voorzieningen aantrekkelijk en het onderhoud van de openbare ruimte goed. Wanneer delen van de Vitale Vesting herontwikkeld worden, is er is aandacht voor de eigen identiteit van het gebied waardoor herinneringen en eigenheid bewaard blijven. Het gaat hierom de esthetische kwaliteit van de gebouwde omgeving een aantrekkelijk voorziening aanbod en het onderhoud en beheer van de wijk. Bij herontwikkeling locaties is er aandacht voor identiteit van de wijk, waardoor herinneringen en eigenheid behouden blijven.

• 05.
  Cultuur en recreatie
  Een ontmoetingsruimte is belangrijk
  Het is niet alleen van belang dat er sprake is van diverse samenstelling maar ook dat er mogelijkheden zijn om elkaar te ontmoeten. De (her)inrichting van de openbare ruimte kan hier een bijdrage aan leveren. Bij geclusterde woningen is de aanwezigheid van een ontmoetingsruimte belangrijk.

• 06.
  Openbare ruimte
  We staan voor toegankelijkheid
  Voorzieningen, zoals winkels en horeca zijn goed toegankelijk voor mensen die minder goed ter been zijn of te maken hebben met cognitieve beperkingen. Dit uitgangspunt geldt ook voor de inrichting van de openbare ruimte. Zo zijn er voldoende brede trottoirs en geen obstakels die de toegankelijkheid belemmeren.

• 07.
  Economie
  Er zijn voldoende zorgvoorzieningen
  Binnen de Vitale Vesting zijn er voldoende zorgvoorzieningen aanwezig. Denk daarbij aan huisartsenzorg (onder één dak), fysiotherapie, prikpost, dagbesteding en kleinschalige woonvoorzieningen, maar ook activiteiten vanuit onder andere het verenigingsleven.

• 08.
  Aanpassen van de huidige woningvoorraad
  Dit doen we onder andere door bouwen van geclusterde ouderenwoningen/zorggeschikte woningen. Gebruik maken van het Volldedig Pakket Thuis (VPT). Dit staat voor het Volledig Pakket Thuis. Een bewoner die zware zorg nodig heeft blijft dan thuis wonen en een zorginstelling levert het volledige pakket zorg. Het is dezelfde zorg die mensen in een zorginstelling krijgen. En het bouwen van geschikte ouderenwoningen of verbouw van bestaande woningen tot ouderenwoning.

1.2 DUURZAAMHEID

“IN EEN VITALE VESTING STREVEN WE NAAR KLIMAATNEUTRAAL IN 2050.”

In het Verdrag van Parijs hebben 195 landen afgesproken om in2050 de stijging van de wereldtemperatuur te beperken om klimaatdoelstellingen te halen. Wij voelen hierin een sterke lokale verantwoordelijkheid. Door de toenemende druk is het noodzakelijk om ons hier nog meer voor in te spannen. Deze ontwikkelingen hebben hun weerslag op werkzaamheden en projecten. Ook voor de ontwikkelingen in de Vitale Vesting betekent dit dat gekeken moet worden naar de ontwikkeling van het gebied in relatie tot de duurzaamheidthema’s klimaatadaptatie, biodiversiteit, energie en circulariteit.

Groen en blauw zijn de kleuren vande gemeente Steenbergen. Deze groene en blauwe basis koesteren we. We willen een gemeente zijn waar het fijn wonen, werken en beleven is. Nu en in detoekomst. Dat gaat niet vanzelf. Er wordt veel van ons gevraagd; onder andere om niet alleen te na te denken over het ‘hier en nu’ maar vooral om de blik vooruit te richten.

• 01.
  Cultuur en recreatie, openbare ruimte,
  We gaan voor klimaat adaptief en -robuust
  Klimaatverandering vraagt om een andere aanpak van, en kijk op de bebouwde omgeving. Het klimaatbestendig maken van een stad gaat hand in hand met meer ruimte voor groen en water. Hierbij horen maatregelen zoals het afkoppelen van hemelwater, het creëren van extra waterbergingsmogelijkheden, zo veel mogelijk vergroening van versteende gebieden en de aanleg van schaduw/koelteplekken en – routes in de stad. Daarbij hebben we extra oog voor hittestress en de aanwezigheid van kwetsbare doelgroepen.
• 02.
  O penbare ruimte, economie
  We zijn natuur inclusief
  De gemeente Steenbergen werkt continu aan een gezonde, veilige en leefbare samenleving. Behoud en verbetering van de biodiversiteit speelt hierin een belangrijke rol. Niet alleen draagt de verbetering van biodiversiteit bij aan de ambities op het gebied van klimaatadaptatie (veiligheid) en de kwaliteit van natuur in het algemeen, het draagt ook bij aan het welzijn en de gezondheid van onze inwoners.
  Een Vitale Vesting is daarom een natuur inclusieve vesting. Nieuwbouw en herontwikkelingen zijn natuur inclusief met voldoende groen, nestgelegenheid en foerageergebied in bebouwing en tuinen. In de aanleg van groen kijken we naar de ecologische en sociale (gebruiks)waarde. Voor verbetering van de biodiversiteit worden groenstructuren zoveel mogelijk aan elkaar verbonden tot een netwerk van groene stapstenen met een grote mate aan variatie en gelaagdheid.
• 03.
  Economie, wonen en zorg
  Energieneutraal is ons streven
  De gemeente Steenbergen volgt het landelijk beleid en heeft als doel om in 2050 energieneutraal en aardgasvrij te zijn. Hiervoor werken we aan het verduurzamen van de gebouwde omgeving, mobiliteit en het vergroten van de opwek van hernieuwbare energie. Voor het centrum van de stad Steenbergen wordt een wijkuitvoeringsplan opgesteld waarin de gemeente beschrijft welke keuzes zijn gemaakt voor een betaalbaar, duurzaam en betrouwbaar alternatief voor aardgas.
• 04.
  Openbare ruimte
  We willen Circulair worden
  De gemeente Steenbergen wil in 2050 een circulaire gemeente zijn en volgt daarmee landelijk beleid. Dit betekent dat we anders willen omgaan met het gebruik van grondstoffen en waardevolle materialen en dat we grondstoffen zo veel mogelijk willen hergebruiken. En, waar mogelijk prioriteit geven aan plantaardige producten ‘van eigen grond’/ uit de eigen regio, om zo korte ketens te creëren.

1.3 OPENBARE RUIMTE

“IN EEN VITALE VESTING STAAT ONTMOETING EN VERBINDING CENTRAAL.”

De openbare ruimte is alles wat voor publiek vrij toegankelijk is: straten, pleinen, parken, parkeerplaatsen, speeltuinen en sportvelden. Meer dan de helft van de Vitale Vesting is openbare ruimte. Het is belangrijk dat deze ruimte van een goede kwaliteit is. Het is de plek waar mensen elkaar ontmoeten, waar zij bewegen en ontspannen. Hoe meer de inwoners op een manier gebruik maken van de openbare ruimte, hoe meer betrokken zij erbij zijn, Dat heeft een positieve invloed op de gezondheid, maar ook op het welzijn van de inwoners. Dit alles vraagt een brede blik op de openbare ruimte, want het is ook de plek waar veel andere ambities samenkomen. Waar vroeger de openbare ruimte schoon en veilig moesten zijn, komen nu beleving en gebruik centraal te staan in de Vitale Vesting. Daarnaast spelen ook grote maatschappelijke opgaves mee. Denk hierbij aan klimaatadaptatie, biodiversiteit, duurzaamheid, maar ook samenleven en inclusiviteit. De openbare ruimte is bij uitstek geschikt om meerdere functies en doelen aan één gebied te koppelen.

• 01.
  We hebben een schone en veilige leefomgeving
  Een eenduidig straatbeeld met herkenning, voorkom verrommeling van het straatbeeld door afstemming van de vele visuele obstakels en het draagt bij aan de sociale en fysieke leefomgeving.
• 02.
  Wonen en zorg
  Doelmatig gebruik, dat willen we
  De openbare ruimte biedt ruimte voor mens en natuur. Het is toegankelijk en bruikbaar voor iedereen, ook voor mensen met een beperking. Bovendien is er geen/weinig kans op schade of slijtage door gebruiksconflicten of te krappe maatvoering.
• 03.
  Duurzaamheid
  Ecologie is leven
  Het openbaar groen wordt ook benut om een bijdrage te geven aan natuur- en klimaatdoelen. Groen krijgt voldoende ruimte om zich volwaardig te ontwikkelen en ook worden er plekken gecreëerd waar bomen waardevol of monumentaal kunnen worden. Groen geeft verkoeling. Ook wordt er rekening gehouden met diversiteit van de beplanting om de biodiversiteit te bevorderen.
• 04.
  Cultuur en recreatie, economie
  We beschermen monumentale bomen en belangrijke groenstructuren
  Bomen doen er mensengeneraties over voordat ze volgroeid zijn. Alleen door duurzaam beheren en beschermen kunnen ze oud worden. Door inventarisatie weten we welke bijzondere bomen waar in de gemeente Steenbergen staan en worden beschermde maatregelen getroffen voor deze monumenten. Op die manier zorgt de gemeente ervoor dat monumentale bomen behouden blijven.
• 05.
  Cultuur en recreatie
  We behouden de groenarealen en waar mogelijk breiden we ze uit
  Binnen de VitaleVesting koesteren we de groene gebieden. Ze blijven behouden, onderhouden en beleefbaar. vestingwallen zijn weinig groene gebieden. De groene plekken die er zijn moeten worden behouden, onderhouden en beleefbaar zijn en blijven.
• 06.
  Duurzaamheid
  Verblijfsplekken zorgen voor leefbaarheid
  Buitenspelen en bewegen is belangrijk voor de gezondheid en het welzijn van iedereen, maar ook voor het leefklimaat in de buurt. Bovendien vermindert het de zorgkosten in de toekomst. Buitenspelen of recreëren is een van de belangrijkste vormen van bewegenen sociaal contact te leggen. In de openbare ruimte wordt er aandachtbesteed aan ontmoeting en speelplekken voor diverse doelgroepen.
• 07.
  Cultuur en recreatie
  Eenheid in materialisatie geeft herkenbaarheid
  De inrichting vande buitenruimte in de Vitale Vesting is eenvoudig en doelmatig. Er is veel eenheid in materiaal in bestrating en straatmeubilair waardoor het herkenbaar is voor de inwoner en bezoeker.
• 08.
  We letten ook op beheer voor nu en straks
  Gebieden zijn met een gemiddelde onderhoudsinspanning schoon, onbeschadigd en veilig, alles is toegankelijk voor onderhoudsmaterieel en zorgt voor voldoende draagkracht in de ondergrond. Het beheer en onderhoud van de openbare ruimte pas binnen de gemeentelijke onderhoudsbudgetten, waarbij gestreefd wordt naar een optimum moment qua noodzakelijk beheer en onderhoudsmomenten bij ruimtelijke ingrepen.

1.4 MOBILITEIT

“IN EEN VITALE VESTING IS HET VEILIG FIETSEN EN WANDELEN.”

De Vitale Vesting is een historisch en economisch centrum. Het moet daarom vindbaar, veilig en bereikbaar zijn voor voetgangers, fietsers, auto’s en bevoorrading. Er is voldoende parkeerruimte inen rond het economisch centrum. Deze is goed vindbaar. De doorstroming ter hoogte van de Fabrieksdijk en Kade is een aandachtspunt. De woongebieden zijn veilig en goed bereikbaar voor deinwoners. Ditzelfde geldt voor de grote busstations Rondweg Oost en Molenweg en de grote parkeerplaatsen rond het centrum.

• 01.
  Cultuur en recreatie, economie, openbare ruimte
  Vitale Vesting is een verblijfsgebied
  De Vitale Vesting is een verblijfsgebied: een gebied waar de functies wonen en winkelen duidelijk in het straatbeeld aanwezig zijn. Dankzij de blauwe parkeerzone in het assenkruis kunnen er doelgerichte aankopen gedaan worden. Om een langer verblijf in het centrum te stimuleren, is de Markt met succes omgevormd tot een voetgangersgebied. De Gummaruskerk is hier het toeristische hoogtepunt dat jaarlijks duizenden bezoekers trekt. Uit het aantal registraties in de kerk blijkt dat het aantal bezoekers aan het centrum van Steenbergen weer structureel toeneemt.
• 02.
  Cultuur en recreatie, wonen en zorg, openbare ruimte
  Langzame verkeersroutes bieden veiligheid
  De wandel- en fietsroutes vanaf de wijken rondom het centrum worden in kaart gebracht en verbeterd. De aandacht gaat daarbij uit naar de wandelroute vanaf de haven, de wandelroutes vanaf de drie grote parkeerterreinen, hoofdfietsroutes, recreatieve fietsroutes en het aantal stallingsmogelijkheden voorfietsen in en om het winkelgebied.
• 03.
  Economie, wonen en zorg
  Er is een goede parkeerverwijzing
  In het economische centrum van de Vitale Vesting verandert het winkelbestand en de bebouwing. De parkeerbehoefte verandert mee. De blauwe parkeerzone in het assenkruis wordt geëvalueerd en waar mogelijk aangepast. Om bezoekers tot een langer verblijf te verleiden komt er een betere verwijzing naar de parkeerterreinen buiten de blauwe zone om daarmee de P-verwijzing duidelijker en sluitend te maken.
• 04.
  Bevoorradingsroutes zijn duidelijk
  Er is een duidelijke bevoorradingsroute. De laad- en losplaatsen zijn in kaart gebracht en verbeteringen aangebracht. Samen met de partners wordt de bevoorradingsroute en de laad en los plaatsen in kaart gebracht en gekeken naar verbeteringen.

1.5 ECONOMIE

“IN EEN VITALE VESTING WORDT JAARLIJKS HET VESTING WEEKEND GEORGANISSERD.”

Het centrum van Steenbergen vormt het hart van de gemeente. Op dit moment is het aanbod aan niet-dagelijkse artikelen beperkt en is het gebied te groot. De Vitale Vesting kent een compact en toekomstbestendig koopcentrum. Inwoners van de gemeente kunnen hier terecht voor hun dagelijkse boodschappen, maar ook voor niet-dagelijkse artikelen, een bezoek aan de horeca of een ontmoeting in de openbare ruimte. Het centrum kent een ruim en gevarieerd horeca-aanbod. Door de uitstraling van de openbare ruimte te verbeteren, vergroten we de aantrekkingskracht voor bezoekers, ondernemers, inwoners en vastgoedeigenaren.

• 01.
  Zet in op een compacter centrumgebied
  De Vitale Vesting zet in op het compacter maken van het centrumgebied, met zoveel mogelijk voorzieningen in het kernwinkelgebied. Voormalige winkel- en aanloopstraten krijgen andere functies, zoals wonen.
• 02.
  Mobiliteit en openbare ruimte
  Versterk de verbindingen
  De verbindingen tussen de verschillende delen van het centrum worden versterkt. Dit versterkte het combinatiebezoek van verschillende winkels door de consument.
• 03.
  Cultuur en recreatie
  Versterk het toeristisch profiel
  De jachthaven en de Gummaruskerk zijn de belangrijkste recreatieve trekkers van de Vitale Vesting. Door in te zetten op het vestingverleden, ons militair cultureel erfgoed en de ligging aan het Volkerak, zetten we in op de verdere versterking van ons toeristisch profiel.
• 04.
  Cultuur en recreatie
  Horeca clustert zich
  De horeca clustert zich op de Markt, aan de haven en ter hoogte van de Poststraat/Kaaistraat. De toevoeging van daghoreca sluit aan bij de toeristische ambitie van Steenbergen.
• 05.
  Wonen en zorg
  Functies vestigen zich op de juiste plek
  In het kernwinkelgebied van de Vitale Vesting zijn publiekgerichte functies gevestigd omde dynamiek in het assenkruis te houden. Deze functies bevinden zich op de begane grond (de zogenaamde commerciële plint).
• 06.
  Openbare ruimte
  We willen meer uitstraling en minder leegstand
  Op dit moment zit leegstand verspreid over het hele centrumgebied, dus ook in het kernwinkelgebied. Leegstand heeft een negatief effect op de levendigheid en het ondernemersklimaat in het centrum. Een deel van de panden in het centrum is onvoldoende onderhouden en heeft een slechte uitstraling. Tevens is een deel van de karakteristieke gevels door renovatie verdwenen uit het straatbeeld.
• 07.
  Openbare ruimte
  Verbeter het verblijfsklimaat en groen
  Op dit moment is het centrum van Steenbergen versteend. Bezoekers worden niet verleid tot een langer verblijf in dit gebied en is het nog niet de ontmoetingsplek die het zou kunnen zijn. Rondom de Markt, Gummaruskerk en winkelstraten liggen kansen om het verblijfsklimaat te verbeteren.
• 08.
  Voeg nieuwe concepten toe
  Door nieuwe concepten aan de Vitale Vesting toe tevoegen, blijft het winkelaanbod interessant voor de consument. Een goed voorbeeld daarvan is ‘blurring’ waarbij nieuwe elementen aan bestaande functies worden toegevoegd. Bijvoorbeeld een lunchroom in een boekhandel of een restaurant dat de ingrediënten van de eigen menu’s verkoopt.
• 09.
  Cultuur en recreatie
  Evenementen worden gefaciliteerd
  Evenementen passen in een levendig centrum. Een bruisende Vitale Vesting is goed voor inwoners en ondernemers. De gemeente faciliteert evenementen in het centrum van Steenbergen. Ook kan het een instrument zijn tot samenwerking met ondernemers.

1.6 CULTUUR EN RECREATIE

“IN EEN VITALE VESTING WORDT HET HISTORISCHESTADSBEELD BEHOUDEN.”

Cultuur en recreatie bieden levendigheid en zorgen voor uitstraling. We genieten en profiteren ervan, maar het geeft ons ook een gevoel van trots op wie we zijn, waar we vandaan komen en wat we in huis hebben.

Cultuur en recreatie zijn redenen om de Vitale Vesting te bezoeken, om er tewonen of te verblijven. Hoe aantrekkelijker het aanbod van cultuur en recreatie, hoe hoger de belevingswaarde van het gebied. Dit heeft een effect op de aantrekkingskracht op bezoekers en is van invloed op bestedingspatronen.

Ons historische assenkruis, de kenmerkende Gummaruskerk, de kenmerkende vestingwallen en straatnamen zorgen ervoor dat de geschiedenis nog steeds voelbaar is in het centrum en daarbuiten. Naast het centrum zorgt de jachthaven voor een uitnodigende recreatie binnen de Vitale Vesting. Om dit te behouden en versterken is het daarom van groot belang om de gemeenschap te betrekken en samen in te zetten op het voortzetten en behouden van de unieke Steenberge identiteit.

• 01.
  Openbare ruimte, economie
  Maak erfgoed zichtbaar en beleefbaar
  De historische kern van Steenbergen is te herkennen aan de historische straatnamen, dit brengt weinig historische beleving met zich mee voor de bezoeker. De winkelstraten zouden daarom meer het historische verleden uit moeten stralen, voor de bezoeker. Denk aan de gevels en de inrichting van de openbare ruimte.
• 02.
  Openbare ruimte, economie
  Militair historisch erfgoed, laat de sporen zien
  Van verschillende belangrijke periodes uit de militaire geschiedenis zijn overblijfselen te vinden in Vitale Vesting. Het herstellen, verbinden en/of reconstrueren van deze waardevolle sporen van het (militaire) historisch erfgoed maakt de geschiedenis weer tastbaar en beleefbaar.
• 03.
  Openbare ruimte
  Bescherm beeldbepalende panden
  Steenbergen heeft op dit moment een beperkte monumentenlijst. Om meer cultuurhistorische waardevolle objecten te beschikken zullen er meer objecten aangewezen moeten worden tot gemeentelijk monument op basis van vrijwilligheid. Bovendien moeten beeldbepalende panden en gebieden bescherming krijgen door een uniformere aanpak.
• 04.
  Economie, wonen en zorg
  Stimuleer herbestemming
  Beeldbepalende panden en/of monumenten die hun functie verliezen, krijgen een geschikte herbestemming. Daarbij ligt de focus op behoud door ontwikkeling. Zodoende ontstaat er ruimte voor nieuwe economische dragers en zorgt voor een duurzame ontwikkeling.
• 05.
  Wonen en zorg
  Behoud en bescherm wederopbouw architectuur
  Binnen de vesting is nog veel wederopbouw architectuur te vinden. Dit is kenmerkendvoor Steenbergen. Het is belangrijk om nu goede keuzes te maken en enkele goede voorbeelden van deze architectuur te behouden en te beschermen. Een sprekend voorbeeld hiervan is de Jan van Bruhezestraat.
• 06.
  Economie
  Plaats religieus erfgoed op de agenda
  Het bisdom is bezig met het opstellen van een kerkenvisie. De visie geeft inzicht in de toestand van het religieus erfgoed, het stimuleren van herbestemming en het creëren van verbindingen. De Gummaruskerk maakt hier ook onderdeel vanuit.
• 07.
  Economie, openbare ruimte, mobiliteit
  Verbind en recreëer
  Rond de Vitale Vesting ontwikkelt zich een uitgebreid en goed fiets- en wandelnetwerk die het landschap en de polders verbinden met de stad en haar monumenten en culturele hotspots. Langs deze routes krijgt de recreant informatie over de historische elementen die Steenbergen te bieden heeft.
• 08.
  Kunst in de openbare ruimte is kwaliteit
  Voegt kwaliteit en betekenis toe aan de Vitale Vesting.
• 09.
  Economie
  Maak verbinding met waterrecreatie
  Voor de ontwikkeling van Steenbergen als toeristisch-recreatief gebied verbinden we het‘natte toerisme’ met het‘droge toerisme’. Bijvoorbeeld door het aanbieden van fietsverhuur in de jachthavens en door wandelroutes en toeristische bewegwijzering vanuit de jachthavens te verbeteren.

2 TOOLS VITALE VESTING

Hier zijn de huidige beleidsdocumenten per thema opgesomd. Er is ook een opsomming van beleid dat nog ontwikkeld wordt of gaat worden. Dit beleid wordt later toegevoegd aan het Handboek Vitale Vesting.

2.1 BELEIDSDOCUMENTEN

“BRUIKBAAR VOOR VITALE VESTING”

Er zijn heel veel werkdocumenten gemaakt in de loop der jaren. Deze documenten zijn onderverdeeld in de zes thema’s. De documenten vertellen vooral op welke manier de ambities die in het vorige hoofdstuk benoemd zijn, mogelijk gemaakt kunnen worden. Om bij de inhoud van het betreffende document te komen, is een klik op de titel van het document voldoende.

Wonen en zorg vastgesteld in:
▶	Woningbehoefte onderzoek arbeidsmigranten	2020
▶	Woningbouwprogramma	2023
▶	Bestemmingplan Kom Steenbergen 2019 (omgevingsplan 2024)	2023
▶	Beeldkwaliteit visie Vitale Vesting	2024

Participatie
▶ Participatiebeleid	2023
Duurzaamheid
▶ Klimaatstresstest	2020
▶ Transitievisie warmte	2023
Openbare ruimte
▶ Monumentale bomenlijst	2012
▶ Kaart Beschermde groenelementen	2012
▶ Natuurbeleidsplan	2017
▶ Nota Bomenbehoud	2019
▶ GRP/BRP (gemeentelijk en basis rioleringsplan)	2020
▶ HIOR (handboek inrichting openbare ruimte)	2020
▶ Bomenverordening	2022
▶ Speelruimtebeleid	2023
▶ GBI (waar liggen gemeentegronden)	2023

Mobiliteit
▶	Beleidregels parkeernormen	2018
▶	GVVP (gemeentelijk Verkeers- en Vervoers- Plan)	2021
▶	Beleidregels oplaadinfrastructuur	2023

Economie
▶	Economische kracht	2022
▶	Bro rapport (Toekomstbestendig CentrumSteenbergen)	2023
▶	Evaluatie Markt	2023

Cultuur en recreatie
▶	Recreatieve kansenkaart	2016
▶	Erfgoednota	2018
▶	Monumentenlijst en verordening/regeling	2020
▶	Monitor recreatie en toerisme	2022
▶	Cultuurhistorische waardenkaart	2022

2.2 NIEUW BELEID

“VOOR VITALE VESTING”

Uit inventarisatie is gebleken dat er no gbeleid ontbrak of verouderd was voor de Vitale Vesting. Om inzicht te geven welk beleid er wordt toegevoegd of aangepast, is er een overzicht gemaakt. Dit Handboek wordt jaarlijks geüpdatet en dan wordt de lijst met het huidige beleid aangevuld. Hieronder staat beschreven welk beleid wordt toegevoegd aan het huidig beleid en welk beleid wordt verwacht ermee te starten.

Alle thema’s
▶	Woonzorgvisie	2024
▶	Woningbouwprogramma	2024
▶	Beleidskader Duurzaamheid	2024
▶	Klimaat labels	2024
▶	Wijkuitvoeringsplan (Warmte) centrum Steenbergen	2024
▶	Verkeercirculatie centrum Steenbergen	2024
▶	Wandel en fietsroutes	2024
▶	Evalutatie parkeerbeleid centrum Steenbergen	2024
▶	Horeca- en evenementenbeleid	2024

2.2 KANSENKAARTEN

“INSPIRATIE VOOR VITALE VESTING”

Op de kansenkaarten staat het plangebied van Vitale Vesting met de kansen die zich voordoen op gebied van bouw en stedenbouw, openbare ruimte en mobiliteit. Soms is er buiten de plangrens van Vitale Vesting getekend omdat sommige kansen een relatie hebben met Vitale Vesting. De kansen binnen het plangebied komen straks terug in deelplannen van de herontwikkelingslocatie. De kansen daarbuiten moeten in andere plannen een plek krijgen. Op de kansenkaart zijn de kansen in beeld en woord weergegeven. Voor de kansen die in beeld zijn weergegeven is een legenda met uitleg opgenomen. De kansen zijn soms willekeurig op de kaart weergegeven omdat de locatie waar de kans gerealiseerd moet worden nog niet bepaald is.

KANSENKAART 1

STEDENBOUWKUNDIGE STRUCTUUR

De Kansenkaart Stedenbouwkundige Structuur is uit de Beeldkwaliteit visie Vitale Vesting gehaald. Het doel van deze kaart is om de beeldkwaliteit van de vesting te versterken. Beeldkwaliteit gaat niet alleen over het beeld van de woningen en gebouwen, maar ook over de beleving van de stad. Het is daarom belangrijk om de stedenbouwkundige opbouw van de vesting in kaart te hebben, met daarbij de kansen om de opbouw weer te herstellen of te versterken. De kaart dient als inspiratie bij transformatie van gebieden, zoals herontwikkelplannen.

In het gebied zijn uitroeptekens geplaatst op plekken waar ontwikkelmogelijkheden liggen voor in de toekomst.

• 1.
  Herinrichting en kans om oude structuren terug te brengen op de plek van Tante Louise (zorginstelling) en omgeving.
• 2.
  Kans tot herinrichting van gebied parkeerterrein aan de Rozemarijnstraat en aangrenzende bebouwing om oude structuren terug te brengen

• 3.
  Kans voor woningbouwontwikkeling, passend in de omgeving, ter plaatse van patio’s aan de Gummarusvelden.
• 4.
  Kans voor herinrichting ter plaatse van locatie appartementen aan de Westdam
• 5.
  Kans voor het herkenbaar maken van de vesting.
• 6.
  Kans voor herinrichting ter plaatse van locatie verzamelgebouw zorgbedrijven aan de Fabrieksdijk om de vesting herkenbaar te maken
• 7.
  Kans voor het herkenbaar maken van de vesting op dit punt.
• 8.
  Herinrichting van de Nicolaas Peckstraat en Zuidwal, kans voor vergroening en herkenbaar maken van de vesting.
• 9.
  Herinrichting van de hoek Ravelijnstraat en Zuidwal, kans voor vergroening en herkenbaar maken van de vesting.
• 10.
  Kans om bastion herkenbaar te maken aan Solmsbolwerk
• 11.
  Kans voor herstel vestingsgracht in dit gebied.
• 12.
  Kans voor herstel vestingsgracht in dit gebied.
• 13.
  Herinrichting van de Sint Ontcommerstraat, kans voor verduurzaming
• 14.
  Herinrichting gebied Kindcentrum Kiezelrijk, met notie van stadsgracht en van overblijfselen van ravelijnen (stadspark)
• 15.
  Herinrichting van Stadshillen, kans voor verduurzaming
• 16.
  Herinrichting van woningen aan Ravelijnstraat, kans voor verduurzaming.
• 17.
  Kans voor terugbrengen vestingsgracht ten zuiden van de Zuidwal

KANSENKAART 2

OPENBARE RUIMTE

De Kansenkaart Openbare Ruimte gaat over de onbebouwde omgeving. Daarbij ligt vooral de focus op daar waar wij willen zitten, lopen, ontmoeten en recreëren. Daarnaast laat deze kansenkaart zien waar ruimte is voor meer kwalitatief groen en de zichtbaarheid en beleefbaarheid van cultureel erfgoed. Dat betekent dat de ruimte die beschikbaar is voor nieuwbouw niet volledig volgebouwd moet worden. Houdt ook ruimte voor groen, water en ontmoetingsplekken. De openbare ruimte is bij uitstek geschikt om meerdere functies en doelen aan één gebied te koppelen.

Een voorbeeld hiervan is de historische landschappelijke elementen terug te brengen van de vesting en deze te versterken, dit kan direct dienen als waterbergingsgebied.

KANSENKAART 3

MOBILITEIT

Ook de Kansenkaart Mobiliteit gaat net als de Kansenkaart Openbare Ruimte vooral over de onbebouwde omgeving. Het verschil daarmee is dat de Kansenkaart Mobiliteit gaat over vervoer van a naar b. Parkeerruimte voor auto’s op loopafstand van het centrum blijft een belangrijke behoefte. Er is begrip voor andere parkeeroplossingen maar het centrum moet ook voor de auto nog bereikbaar zijn. Als de gemeente de gezondheid wil stimuleren dan moeten er aantrekkelijke en veilige fiets en wandelroutes gerealiseerd worden.

3 BELEID IN KAART VITALE VESTING

Door het beleid van de thema’s en de relevante documenten komt er meer inzicht. Daarnaast wordt er ook ruimtelijk gekeken waar dit het best tot zijn recht kan komen in Vitale Vesting. Zo ontstaat er een afweging welk beleid belangrijk is per deelgebied.

3.1 BELEID OP DE JUISTE PLEK

DE HANDLEIDINGNAAR EEN VITALE VESTING

De opgesomde thema’s en belangrijkste randvoorwaarden landen in dit hoofdstuk op de juiste plaats. Daarom is de Vitale Vesting opgedeeld in vier delen: de historische stad, de bereikbare stad, de groene stad en de gezonde stad. De vier deelgebieden hebben ieder twee leidende thema’s die ruimtelijk het best kwalitatief tot hun recht komen.

Naast de leidende thema’s zijn er koppelkansen met de andere thema’s aangetoond. Dit geeft sturing aan de opgaves binnen Vitale Vesting.

Stappenplan

Zoekt u naar een ruimte voor een bepaalde ontwikkeling in Vitale Vesting. Neem dan de stappen door:

3.2 DEELGEBIEDEN

3.3 DEELGEBIED

HISTORISCHE STAD

Het assenkruis tussen de voormalige stadspoorten en de Sint-Gummaruskerk vormen het hart van het winkelgebied en is karakteristiek voor de stad. Het dateert uit de middeleeuwen en er bevinden zich dan ook veel oude panden met historisch gevelbeeld langs de straten. Zoals typerend voor historische stadscentra hebben de straten een smal profiel en is er een centraal gelegen marktplein. Om de kwaliteiten en identiteit van de historische stad te versterken zijn de thema’s economie, cultuur en recreatie leidend in dit deelgebied. Valt jouw project in de middeleeuwse stad wordt het volgende beleid van belang.

OPENBARE RUIMTE	04 We behouden de groenarealen en waar mogelijk breiden we ze uit 07 Verblijfsplekken zorgen voorleefbaarheid 08  Eenheid in materialisatie geeft herkenbaarheid
▶ Ga voor nog meer kansen bij openbare ruimte
DUURZAAMHEID	01 We gaan voor klimaat adaptief en -robuust 03 Energieneutraal is ons streven
▶ Ga voor nog meer kansen bij duurzaamheid
WONEN EN ZORG	04 We hebben een wijk met identiteit 05 Een ontmoetingsruimte is belangrijk 09 Er zijn voldoende zorgvoorzieningen
▶ Ga voor nog meer kansen bij wonen en zorg
MOBILITEIT	01 Vitale Vesting is een verblijfsgebied 02 Langzame verkeersroutes bieden veiligheid 03 Er is een goede parkeerverwijzing
▶ Ga voor nog meer kansen bij mobiliteit

- Inspiratie beelden historische stad

• 1.
  Stadcentrum - Hillegom
• 2.
  Kerktuin - Turnhout
• 3.
  Stadspoort - Almelo 

• 4.
  Stratenpatroon - Naarden
• 5.
  Vestingweekend - Steenbergen
• 6.
  Conceptstore - Leeuwarden

3.4 DEELGEBIED

DE BEREIKBARE STAD

Het nieuwe deel binnen de vesting heeft een ander karakter dan de historische stad. Na WOII is dit deelgebied langzaam volgebouwd en heeft de auto zijn plaats in de openbare ruimte genomen. Typerend voor dit deelgebied is dat het ruimtelijker is opgezet dan de historische stad. Straten zijn breder, er zijn woongebieden met een verschillend karakter, grotere voorzieningen en parkeervelden. Ook wordt door dit deelgebied de historische stad toegankelijk gemaakt langs diverse toegangswegen. Om de kwaliteiten en identiteit van de bereikbare stad te versterken, zijn de thema’s mobiliteit, wonen en zorg leidend voor dit deelgebied. Valt jouw project in de bereikbare stad dan wordt het volgende beleid van belang.

OPENBARE RUIMTE	01 We hebben een schone en veilige leefomgeving 02 Doelmatig gebruik, dat willen we. 03 Ecologie is leven
▶ Ga voor nog meer kansen bij openbare ruimte
DUURZAAMHEID	01 Energieneutraal is ons streven 07 We zijn natuur inclusief
▶ Ga voor nog meer kansen bij duurzaamheid
ECONOMIE	02 Versterk de verbindingen 03 We willen meer uitstraling en minder leegstand
▶ Ga voor nog meer kansen bij economie
CULTUUR EN RECREATIE	03 Bescherm beeldbepalende panden 05 Behoud en bescherm wederopbouw architectuur
▶ Ga voor nog meer kansen bij cultuuren recreatie

- Referentiebeelden bereikbare stad

• 1.
  Mobiliteithub - Delft
• 2.
  Publiek parkeerplaats - Berlijn
• 3.
  Veilige straat - Hilversum

• 4.
  Bewegwijzering Steenbergen
• 5.
  Halte - Numansdorp
• 6.
  Woonstraat - Arnhem

3.5 DEELGEBIED

DE GROENE STAD

De groenblauwe vestingwerken vormen een uniek deel voor de stad. Ze dateren uit de 17e eeuw en er bevinden zich dan ook veel militaire sporen met hoogteverschillen in het landschap. Zoals typerend voor dit deel van de stad heeft het een groen en overwegend rustig karakter, maar er zijn in de loop der jaren ook veel maatschappelijke functies aan dit deel van de stad toegevoegd. Om de kwaliteiten en identiteit van de groene stad te versterken, zijn de thema’s duurzaamheid, cultuur en recreatie leidend in dit deelgebied. Valt jouw project in de groene stad dan wordt het volgende beleid van belang.

OPENBARE RUIMTE	05 We beschermen monumentale bomen en belangrijke groenstructuren 06 We behouden de groenarealen en waar mogelijk breiden we ze uit 08 Verblijfsplekken zorgen voor leefbaarheid
▶ Ga voor nog meer kansen bij openbare ruimte
MOBILITEIT	01 Vitale Vesting is een verblijfsgebied 02 Langzame verkeersroutes bieden veiligheid
▶ Ga voor nog meer kansen bij mobiliteit
WONEN EN ZORG	05 Een ontmoetingsruimte is belangrijk 07 Er zijn voldoende zorgvoorzieningen
▶ Ga voor nog meer kansen bij wonen en zorg
ECONOMIE	03 Versterk het toeristisch profiel 04 Horeca clustert zich
▶ Ga voor nog meer kansen bij economie

- Referentiebeelden groene stad

• 1.
  Ravelijn - Brielle
• 2.
  Stadspark - Steenbergen
• 3.
  Waterrecreatie - Grote rivierenpad

• 4.
  Wandelroute - Gorinchem
• 5.
  Terrassen aan het water - Leiden
• 6.
  Haven- Steenbergen

3.6 DEELGEBIED

DE GEZONDE STAD

Een Vitale vesting is zeker een gezonde stad. Dit deelgebied overlapt met andere deelgebieden, dat komt omdat er in dit deelgebied veel wijken verduurzaamd worden maar die diversiteit en identiteit wordt behouden. Naast wonen zijn ook de belangrijkste voorzieningen belangrijk voor de gezonde stad. In de overlap met de historische stad en groene stad vragen verkeer aantrekkende functies extra aandacht. Typerend voor dit deelgebied is dat ervooral gewoond in de nabijheid van de belangrijkste voorzieningen. Om de kwaliteiten en identiteiten van de gezonde stad te versterken zijn de thema’s duurzaamheid, cultuur en recreatie leidend in dit deelgebied. Valt jouw project in de gezonde stad dan wordt het volgende beleid van belang.

OPENBARE RUIMTE	01 We hebben een schone en veilige leefomgeving 02 Doelmatig gebruik, dat willen we 07 Verblijfsplekken zorgen voor leefbaarheid
▶ Ga voor nog meer kansen bij openbarer uimte
MOBILITEIT	02 Langzame verkeersroutes bieden veiligheid 05 Er is een goede parkeerverwijzing
▶ Ga voor nog meer kansen bij mobiliteit
ECONOMIE	05 Functies vestigen zich op de juiste plek 09 Evenementen worden gefaciliteerd
▶ Ga voor nog meer kansen bij economie
CULTUUR EN RECREATIE	03 Bescherm beeldbepalende panden 05 Behoud en bescherm wederopbouw architectuur
▶ Ga voor nog meer kansen bij cultuur en recreatie

- Referentiebeelden gezonde stad

• 1.
  Knarrenhof - Westerbork
• 2.
  Energie transitie bestaande bouw - Rosmalen
• 3.
  Wijkrenovatie Tivoli -Eindhoven 

• 4.
  Stratenpatroon - Naarden
• 5.
  Sport en spel park - Waddinxveen
• 6.
  VanThuisUit - Steenbergen

SLOTWOORD